یک قلاده شیر نر ایرانی پس از گذشت ۸۰ سال  که از طبیعت ایران حذف شده بود، با همکاری برنامه گونه‌های در خطر انقراض EEP ، موسسه اروپایی باغ وحش ها EAZA، پنج‌شنبه گذشته به ایران بازگشت. 
این انتقال در جهت طرحی برای احیای نسل شیر ایرانی صورت گرفته است؛ نام این شیر ۶ ساله که از نژاد کاملا خالص شیر ایرانی است در خارج از کشور، کامران بود که با بازگشتش، نامش از کامران به هیرمان تغییر کرد.

این شیر بازمانده شیرهایی است که از سوی پادشاهان قاجار به ملکه انگلیس و پادشاهان اروپایی تقدیم شده بود؛ انگلیس‌ها حدود 100 تا 120 سال پیش پدران هیرمان را به کشورشان منتقل کرده بودند و این بازمانده شیر ایرانی در باغ‌وحش بریستول بریتانیا زندگی می‌‌کرد. 

هیرمان 6 ساله با صورت زخمی به سرزمین مادری‌اش بازگشت و  قرار است جفت ماده آن هم طی روزهای آینده از ایرلند به او بپیوندد.


* چرا برخی با انتقال شیر ایرانی مخالفند

جای زخم روی صورت این شیر نر که گفته می‌شود در جریان انتقال اتفاق افتاده تبدیل به سوژه مخالفان این طرح شد.

هدف از انتقال شیر ایرانی که با مجوز رسمی سازمان محیط زیست صورت گرفته و با توافق میان باغ‌وحش تهران و اتحادیه باغ‌وحش‌های اروپایی بوده است؛ احیای این گونه، منقرض شده است اما منتقدان می‌گویند شرایط زیستگاه شیر ایرانی دیگر وجود ندارد و این انتقال نوعی عوام‌فریبی است.

سپهر سلیمی از مخالفان این طرح که از مدافعان حقوق حیوانات است، معتقد است «اتحادیه باغ‌وحش‌های اروپا هدفش تنها تأمین منافع مالی اعضایش است و این اتحادیه از جمله بدترین مؤسساتی است که درباره حقوق حیوانات در دنیا شناخته شده است».

دلیل دیگر این مخالفت‌ها و انتقاد به این طرح تجربه‌های ناموفق گذشته در انتقال گونه‌های منقرض شده بوده است.

در اواخر دهه 80 و همزمان با دوره ریاست محمدجواد محمدی‌زاده در سازمان محیط زیست سودای احیای ببر ایرانی یک ماجرا غم‌انگیز به بار آورد. 

در آن زمان دو قلاده ببر سیبری با هیاهوی بسیاری از روسیه مهمان باغ‌وحش تهران شدند، غافل از اینکه این مهمانان به بیماری خطرناک مشمشه مبتلا بودند؛ یکی از ببرها در همان روزهای ابتدایی پس از انتقال بر اثر این بیماری از بین رفت و ببر دوم نیز چند سالی در شرایط قرنطینه نگهداری می‌شد؛ این تاریخچه غم‌انگیز باعث شده که فعالان محیط زیست به انتقال شیر ایرانی هم بدبین باشند.


* عدم حمایت ضمنی سازمان محیط زیست از انتقال شیر ایرانی

آن چنان که در خبرهای این انتقال سازمان محیط زیست سکوت کرده است نشان از عدم حمایت آنها از این طرح می‌دهد. برخلاف ماجرای ناموفق احیای ببر ایرانی، محیط زیست تنها به صدور یک مجوز رسمی برای انتقال اکتفا کرده است.

مجید خرازیان مقدم، مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست نیز در این باره گفته است: هر چند ورود این شیر ایرانی از باغ‌وحش انگلیس با مجوز سازمان محیط زیست بوده است اما احیای این‌گربه‌سان نیازمند احیای زیستگاه است و علت انقراض آن در کشور هم از بین رفتن این زیستگاه عنوان شده است.

وی پیش از این در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اعلام کرده بود که احیای گونه‌های منقرض‌ شده مثل شیر ایرانی در اولویت برنامه‌های این سازمان قرار ندارد. 

با توجه به بی‌رغبتی سازمان محیط زیست به احیای شیر ایرانی و مخالفت فعالان حقوق حیوانات باید ببینیم باغ‌وحش شهر تهران که در معرض انتقادات گسترده قرار گرفته است، می‌تواند دومین انتقال گونه منقرض شده خود را با موفقیت به پایان برساند.

 شیر ایرانی با نام علمی «Panthera leo persica» زیر گونه‌ای از شیرهایی است که هم اکنون در طبیعت تنها در جنگل «گیر» در گجرات هند یافت می‌شود؛ شیر ایرانی در گذشته با جمعیت فراوانی در دشت‌های کشور ما زندگی می کرده و نماد ملی ایرانیان نیز محسوب می‌شده است.
 

علت جراحات صورت شیر ایرانی باغ وحش تهران چه بود؟

ایمان معماریان دامپزشک باغ وحش تهران در گفت‌وگو با خبرنگار محیط زیست فارس، علت جراحات صورت شیر ایرانی تازه منتقل شده به این باغ وحش را اینگونه توضیح داد که از آنجاکه هیچ پروازی مستقیمی از کشور مقصد (انگلستان) به ایران وجود نداشت، چند سفر زمینی، دریایی و هوایی داشته و در جریان این سفر طولانی صورتش با دیواره‌های داخل باکس انتقال سائیده شده که در مدت حضورش در باغ وحش این زخم‌ها بهبود یافته است.

این دامپزشک اظهارنظرهایی درباره خالص نبودن نژاد شیرایرانی را رد کرده و و گفت:  این شیر طبق برنامه EEP که تکثیر و نگهداری گونه‌های در خطر انقراض را مدیریت می‌کند مورد بررسی قرار گرفته و مشخص است که این گونه از کجا آمده و چطور پرورش یافته، شجره نامه مشخص و آزمایشگاه ژنتیکی مستندی دارد که نشان می‌دهد ژنش خالص است.

وی در خصوص جزئیات انتقال شیر ماده‌ای که قرار است تاچندی دیگر به یاین باغ وحش منتقل شود نیز توضیح داد: «ایلدا» شیرماده خالص ایرانی نیز تا هفته آینده از باغ وحش دوبلین به همتای نر  خود «هیرمان» در این باغ وحش می‌پیوندد.

معماریان با بیان اینکه انتقال این دو شیر به منظور جفت‌گیری صورت نمی‌گیرد گفت: و این شیر برای این به ایران منتقل می‌شود که بتوانیم توجه مردم را به حیات وحش بی‌نظیر کشورمان جلب کنیم و برای احیای نژاد شیر ایرانی برنامه‌ای نداریم چرا که زیستگاه این حیوان در کشور به طور کلی نابود شده است.

این دامپزشک با اشاره زیبایی و وقار این حیوان گفت: شیر ایرانی زمانی نماد ایران محسوب می‌شده اما با بی‌توجهی مردم و پادشاهان در صدها سال پیش نسلش در کشور منقرض شده است.